‘Vrouwen stemmen minder op extreemrechts door stigma’
Mannen zijn oververtegenwoordigd bij de aanhang van extreem-rechtse partijen in Europa. Dat is al enige tijd bekend, maar hoe het komt niet. Eelco Harteveld promoveert vandaag aan de UvA en probeert in zijn proefschrift antwoord te geven op die vraag. Uit zijn onderzoek blijkt dat vrouwen meer moeite hebben met het stigma dat rust op extreemrechts dan mannen.
Harteveld is van origine politicoloog en onderzocht onder andere de sociaaleconomische en ideologische achtergronden van de kiezers; een veel omarmde theorie suggereert immers dat de stemkeuze samenhangt met de positie van de kiezer in de samenleving. Uit Hartevelds onderzoek blijkt echter dat er geen bewijs is voor enig verschil tussen mannen en vrouwen in ideologisch opzicht. De standpunten die mannen en vrouwen aanhangen verschillen niet.
Vrouwenemancipatie
Eerder werd wel aangenomen dat minder vrouwen op partijen als Zwedendemocraten, de Partij voor de Vrijheid en Alternative für Deutschland stemmen, omdat radicaal-rechtse partijen conservatief tegenover vrouwenemancipatie staan. Die aanname strookt volgens Harteveld echter niet meer met de huidige politieke situatie. Steeds meer extreem-rechtse partijen ‘kapen’ feministische agenda’s om zich tegen de islam af te zetten en zichzelf als vrouwenbeschermers te positioneren.
Wat volgens Hartevelds onderzoek wel een sterke oorzaak van de gender gap blijkt, is de verdeling van werk in Europa per sekse. Mannen werken vaker in de private sector, een sector waar immigratie invloed heeft op hun concurrentiepositie. Het grootste deel van de Europese vrouwen is echter werkzaam in de publieke en de dienstensector, waar hun baanzekerheid minder afhankelijk is van migratiestromen.
Harteveld deed zijn onderzoek in combinatie met een aantal sociaalpsychologen, die volgens Harteveld nog niet vaak waren betrokken bij kiezersonderzoek. Zij kwamen met Harteveld tot de conclusie dat vrouwen gevoeliger zijn voor het sociaal stigma dat op een stem op extreemrechts ligt.
Mening van omgeving
In het experiment werd mannen en vrouwen gevraagd om hun mening te geven op een radicaal-rechts partijprogramma. ‘Wanneer het signaal werd gegeven dat veel anderen een radicaal-rechtse partij onacceptabel achtten, verminderde dat de steun onder de deelnemende vrouwen, maar niet onder de mannen.’ Wanneer de steun voor de controversiële partij door anderen als sociaal acceptabel werd gezien, verdween het verschil tussen mannen en vrouwen gedeeltelijk. ‘Het lijkt er dus op dat mannen sneller bereid zijn op een partij te stemmen die in de omgeving als onacceptabel wordt geportretteerd,’ vertelt Harteveld.
‘Vrouwen haken eerder af als de boodschapper omstreden middelen voorstelt om de partijdoelen te bereiken, zoals bijvoorbeeld geweld. Daar willen zij niet mee geassocieerd worden,’ aldus Harteveld. ‘Mannen accepteren eerder een strikte hiërarchie onder een autoritaire leider en hebben minder moeite met controversiële middelen om het systeem omver te werpen. Dit geldt zowel voor extreem-rechts als extreem-links trouwens.’
Eelco Harteveld verdedigt vrijdag 23 september om 10 uur zijn proefschrift Daring to Vote Right: Why Men are more Likely than Women to Vote for the Radical Right.
