Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Marc Kolle
opinie

Scriptie? Alleen voor wie potentie heeft

Stefan Molenaars,
28 oktober 2015 - 07:00

De hbo-bachelorscriptie is een klassiek hoofdpijndossier geworden. Het uitvoeren van een individueel praktijkonderzoek vormt voor te veel studenten een nauwelijks te nemen horde. Volgens Stefan Molenaars is er maar één effectief recept: stel de hbo-bachelorscriptie alleen verplicht voor studenten die een universitaire master willen doen.

Je hoort ingewijden wel eens spreken over een ‘proeve van bekwaamheid’ of ‘masterproef’ als ze het over de scriptie hebben. Dat lijkt mij wat te veel eer voor dit hoofdpijn-dossier. De scriptie levert ‘slechts’ 15 tot 20 studiepunten op van de in totaal 240 en ik zie werkelijk niet in waarom die andere studiepunten er ineens niet meer toe doen. Dat neemt allemaal niet weg dat de scriptie met kop en schouders boven alle andere toetsen en opdrachten uitsteekt dankzij haar rijke palet aan te toetsen competenties: systematisch, analytisch en kritisch denkvermogen; het formuleren van juiste onderzoeksvragen; het kiezen van een toetsbare onderzoeksstrategie en ga zo maar door. En dat allemaal in één individuele opdracht. Eat that, groepsproject! Hier dus geen mogelijkheid om je te verstoppen achter de brede rug van die ene student in je pro-jectgroep die wél echt wat doet.

 

Ontoereikende skills

We hoeven de scriptie dus niet heilig te verklaren om te erkennen dat de hbo-scriptie van waarde is. Maar moet werkelijk elke hbo-student er eentje maken? Na ruim tien jaar studenten begeleid te hebben laat ik hierop inmiddels een krachtig ‘nee’ horen. Kernprobleem namelijk is dat, zonder dat de kwaliteit van de instroom is gestegen, hogescholen aanzienlijk hogere eisen zijn gaan stellen aan de scriptie – in de veronderstelling overigens dat dit een juiste reactie is op zorgen in de samenleving over de kwaliteit van het hoger beroepsonderwijs. Er is natuurlijk niks mis mee om de lat hoger te leggen. Maar dan moet je de studenten met je onderwijs wel beter voorbereiden op die hogere eisen.  En juist dat wil maar niet echt lukken. 

'De kloof tussen vereiste vaardigheden en aanwezige skills is ronduit pijnlijk'

Elke hbo-afstudeerbegeleider herkent het volgende: begeleider en student beginnen fris en monter aan het afstudeertraject maar al snel openbaart zich een enorme kloof tussen de minimaal vereiste analytische en schriftelijk communicatieve vaardigheden en de aanwezige skills bij de student. Die kloof is vaak zo groot dat zowel student als begeleider beseft dat je die niet eventjes met de kostbare begeleidingsuren kunt dichten. Voor student en begeleider een ontmoedigende waarheid die ronduit pijnlijk is. Terwijl het begeleiden van scripties onder gunstiger omstandigheden de mooiste onderwijstaak is die er bestaat.

 

Geen tweederangstraject

Hoogste tijd om recht te doen aan de enorme diversiteit in de hbo-studenteninstroom en de dus verklaarbaar grote verschillen in wat ik maar even ‘scriptiepotentie’ noem. Integreer de hbo-bachelorscriptie in een soepel pre-mastertraject. Leg landelijk vast dat alleen deze studenten kunnen doorstromen naar de universiteit. Al na twee jaar hbo kun je prima bepalen voor wie dit een passend traject is, waarbij je logischerwijs kijkt naar studieresultaten, motivatie en input van de vele studieloopbaanbegeleiders en studieadviseurs die de student meestal heel goed kennen. Mijn inschatting is dat ongeveer een kwart van onze studenten warmloopt voor deze route.

 

En de rest dan? Een tweederangs hbo-traject? Om de dooie dood niet. Zij volgen nog steeds grotendeels dezelfde route, met uitzondering dus van die laatste hand studiepunten. In plaats van het geïntegreerde pre-master/scriptietraject doen zij straks een of meer andere beroepsrelevante, individuele praktijkopdrachten. Om daarna direct aan het werk te gaan. Al dan niet in combinatie met een hbo-masteropleiding in de avonduren. Samen met het nog voor velen onduidelijke en onbekende associate degree-programma (een soort verkort hbo-traject, mikkend op vooral studenten met een mbo-niveau 4-achtergrond) zijn de zojuist voorgestelde twee afstudeeropties krachtiger dan welk medicijn ook. 

 

Stefan Molenaars is docent en afstudeerbegeleider aan de International Business School van de HvA.