‘Vrouwen kunnen in 2017 nog steeds niet in alle rust studeren’
Er is nog te veel seksuele intimidatie op de universiteit en de hogeschool, vindt UvA-student Jente Buskes. ‘Mannen, denk na over je eigen gedrag. Dit is niet alleen ons probleem.’
Wanneer het om seksuele intimidatie gaat (lastigvallen, sissen, nafluiten, ongewenst fysiek contact, noem maar op) wordt de verantwoordelijkheid vaak bij het slachtoffer gelegd. Vrouwen zoeken het blijkbaar op, vragen erom. Alleen door een donkere stad fietsen is ook niet zo slim hè? Wat had je aan? Dat vrouwen zich met regelmaat onveilig voelen wordt te vaak gezien als een overtrokken, subjectief perspectief op een probleem dat makkelijk te vermijden valt. ‘Mijd voorlopig onveilige gebieden’, was het – ongevraagde – advies dat ik afgelopen weekend kreeg van een onbekende man op Twitter, om seksuele intimidatie te voorkomen.
Victim blaming
Ik vroeg me af wat hij zelf deed om het veiligheidsgevoel van vrouwen te versterken. ‘Volg een zelfverdedigingscursus’, antwoordde hij. Meneer vond dat mijn veiligheid in mijn eigen handen lag, en als ik mezelf weerbaar zou maken zou ik me een stuk beter voelen. Een andere man raadde me zelfs aan om altijd een baksteen in mijn tas mee te dragen.
Deze manier van denken schuurt nogal dicht tegen victim blaming aan: de verantwoordelijkheid wordt in de handen van het slachtoffer gelegd. Bovendien is het helaas nonsens dat onveilige situaties te vermijden zijn. Intimidatie gebeurt op de meest alledaagse plekken, overdag én ’s nachts. De mannen op Twitter leken dit echter niet te geloven, dus deed ik een oproep.
Op de universiteit
Ik vroeg vrouwen met mij te delen op welke plekken zij ooit waren lastiggevallen. Ik kreeg meer dan 200 reacties, van totaal verschillende vrouwen, die allemaal vrijwel hetzelfde hadden meegemaakt. En niet alleen op donkere bospaadjes. In de trein, in de supermarkt, overdag, op straat, in de kroeg, op festivals, in de bibliotheek, op het werk. Online. Thuis. En soms ook op universiteiten.
Vooral deze laatste plek is een belangrijke. De universiteit of hogeschool, en het leven daaromheen, is voor veel van de vrouwen die reageerden op mijn bericht een bolwerk van seksuele intimidatie. Dit varieert van docenten die ongepaste opmerkingen maken tot borrels van verenigingen waar aanranding de hoeksteen van de feestvreugde lijkt te zijn. De weg die studentes naar de faculteit afleggen zit al vol met momenten die kunnen omslaan naar ‘onveilig’: de hand die in de overvolle trein vanuit het niets lijkt te komen, de fluitende bouwvakkers waar je langs moet fietsen, het sissende groepje jongens op straat. Anno 2017 kunnen vrouwen blijkbaar nog steeds niet in alle rust studeren.
Het is niet zo dat ik me hier 24/7 van bewust ben, dat ik elke dag in angst naar school ga, me afvragend wat me die dag weer te wachten staat. Het gaat erom dat dit als normaal wordt gezien, als een kwaad dat we nu eenmaal moeten accepteren. Zoveel vrouwen vertelden me dat ze een hoop voorvallen waren vergeten, of dat ze pas herinnerd werden nadat anderen hun ervaringen deelden. Intimidatie wordt genormaliseerd, weggewuifd. We tolereren veel te veel.
Cultuur
Mijn punt? Het onderscheid tussen ‘veilige’ en ‘onveilige’ plekken klopt niet. Het gaat om de mentaliteit, de cultuur die we met zijn allen in stand houden. Een cultuur waarin de tijd, aandacht en lichamen van vrouwen een soort publiek eigendom zijn, waar iedereen recht op denkt te hebben. Als je jezelf in een kort rokje hult, moet je je ervan bewust zijn dat je kont door iedereen gegrepen kan worden. Als iemand je op straat naroept, ben je ze een reactie schuldig. De Amerikaanse schrijfster Emma Cline (28) verwoordde dit perfect in haar roman The Girls: ‘You were resigned to whatever feedback you’d get. If you got mad, you were crazy, and if you didn’t react, you were a bitch. The only thing you could do was smile from the corner they backed you into. Implicate yourself in the joke even if the joke was always on you.’
Vrijwel elke dag worden er grappen ten koste van vrouwen gemaakt, vrijwel elke dag worden vrouwen ongevraagd aangeraakt, en vrijwel elke dag is er die ene man die nét iets te dichtbij komt. Maar glimlachen zullen we, want ‘hij had vast geen kwaad in de zin’.
Verzet
We kunnen het veiligheidsgevoel van vrouwen alleen verbeteren als we ons met zijn allen verzetten tegen dit soort gedrag. Ja mannen, ik heb het ook over jullie. Ook de mannen die zich nóóit schuldig maken aan intimidatie. Denk na over je eigen gedrag. Dit is niet alleen ons probleem. Wat doen jullie om de wereld veiliger te maken voor vrouwen? Vraag je of je vriendin even een appje stuurt als ze veilig thuis is gekomen? Spreek je je vrienden aan op hun seksistische ‘grappen’? Wat doe jij als je ziet dat een vrouw achtervolgd, aangeraakt of lastiggevallen wordt? Zorg ervoor dat jouw supermarkt, kroeg, vereniging en universiteit plekken worden waar vrouwen zich veilig kunnen voelen. Ik heb geen zin om ze te mijden.
