Le Plat Pays | Conventies
Trots wil een mens weleens om de tuin leiden. Wat begint als een sympathieke, inwendige gloed blijkt niet veel later een aan een complot grenzend cluster van maatschappelijke conventies. Mijn faculteit organiseert een ‘plechtige diploma uitreiking’ – inclusief spatie van verdacht allooi – maar ik ruik onraad.
Het begon in de zomer. Ik was op bezoek bij mijn grootouders. Het gesprek was net de gekende stroming uitgemeanderd, namelijk die van mijn toekomst op niet al te korte termijn. Indertijd volstond het standaardantwoord, dat neerkwam op zo snel mogelijk een job zoeken, al lang niet meer. Ik had mijn antwoordmantra immers al te vaak verbasterd: een nieuwe uitdaging, geld verdienen, aan mijn professionele vaardigheden werken, prostitutierecensent worden. De fase van de fundamentele levensvraag, ingeleid door het versterkend herkauwen van de beginvraag (‘Maar wat wil je nu echt?’), was aangebroken. In een poging om mijn vertwijfeld zoeken naar weer een nieuwe potentiële dooddoener te doorbreken, werd plots een verrassend onderwerp aangeboord. ‘Trouwens, wanneer is je proclamatieEen proclamatie is de Vlaamse variant van een diploma-uitreiking. eigenlijk?’
Toegangsrecht
Ik zei, naar waarheid, dat ik dat niet wist. Wat volgde was een geruisloos openrijten van reeds lang gehechte wondes. Naar aanleiding van mijn laatste proclamatie, die van mijn middelbare school in 2009, was er in de familie enige deining ontstaan, zo bleek. Ik mocht, als pas afgestudeerde achttienjarige, een toespraak geven en mijn grootouders waren natuurlijk zo apetrots op hun enige kleinzoon dat ze dat voor geen pensioen ter wereld wilden missen. Helaas, ze kregen nul op het rekest: enkel ouders waren welkom, de capaciteit van de deprimerende houten banken in de muffe sportzaal was immers beperkt. Toen mijn grootouders vernamen dat een van mijn zussen, in weerwil van de nochtans duidelijke regels van het toegangsrecht, er wel was in geslaagd om zich geruisloos tussen het publiek te smokkelen, moet er iets gebroken zijn.
‘Je moet ons dat deze keer wel gunnen; de vorige keer waren we ook niet welkom. Maak je oma en opa toch een keer trots.’
Grootmoeders tremolo verraadde opgelopen onrecht, en komende van mensen van wie je zielsveel houdt, overvalt je dat als een gure oostenwind op maandagochtend. Mijn been zou echter stijf blijven, want mijn eigenwaarde wil ook wat. Dat ik echt niet zou paraderen met een zotte hoed en een cape van Darkwing Duck. Dat ik het vertikte, na jaren van consequent spijbelen, dito examenstress en oprechte haatgevoelens tegenover collega-student en rechtendocent, nu schone schijn te gaan spelen en met diezelfde lutsers een glas goedkope schuimwijn te gaan drinken.
‘Denk er toch nog maar eens over na. Je mag ook weleens iets terugdoen voor de mensen die je graag zien.’
‘Een alumnus aan het woord’
Deze maand staat de diploma uitreiking met spatie van verdacht allooi dan eindelijk op het programma. Trotse afgestudeerden wordt gevraagd naar ‘de briefing te komen’ en bovendien ‘in toga deel te nemen aan de plechtigheid’. De woorden staan, echt waar, in vetjes, wat toch eerder wijst op weinig verholen dwang dan op een vriendelijk verzoek. Niet alleen staat er een groepsfoto met alle afgestudeerden op het programma; grote trekpleister van het hele circus, onder de hoofding ‘Een alumnus aan het woord’, is nobelprijswinnaar noch academicus met internationale uitstraling, maar de hoofdcommissaris van de Brusselse politie. En de gratis schuimwijn is af te halen in het studentenrestaurant.
Mijn faculteit lijkt het, met andere woorden, zelf allemaal niet meer zo serieus te nemen.
Ik juich dat toe – aan mijn grootouders kan ik zo vertellen dat de karige opzet van weinig respect getuigt, want mijn principes willen ook wat – maar mijn kat zal ik sturen, sowieso. Liever vertroetel ik mij zelfvoldaan met de realisatie dat ik, diploma op zak, met heel die rechtenfaculteit binnenkort niets meer te maken hoef te hebben. Daar kan geen plechtigheid tegenop.
Ruben Claesen is de Vlaanderen-blogger van Folia. Hij schrijft over overeenkomsten en verschillen tussen hoger onderwijs en wetenschap in Nederland en Vlaanderen en wat we van elkaar kunnen leren.
