Le Plat Pays | Religieus fanatisme
Het stormt in Nederland nu blijkt dat aanhangers van een gewelddadige, eeuwenlang aan terrorisme gelinkte religie zomaar onderwijs mogen geven en bovendien hogeronderwijsdiploma’s mogen overhandigen. Kentering is echter in aantocht: beleidsbepalers willen af van die maatschappijverstorende praktijken.
De Vrije Universiteit (VU) is immers van plan haar statuten aan te passen: Jezus Christus en de Bijbel moeten verdwijnen van het juridisch paspoort. Nu staat er nog: ‘De (VU) Stichting/Vereniging aanvaardt de Bijbel als inspirerend uitgangspunt van al haar handelen. Zij wil zich laten leiden door het Evangelie van Jezus Christus waarin de mens wordt opgeroepen God en zijn wereld van harte te dienen.’
Dat moet worden: ‘Voortbouwend op haar christelijke oorsprong wil [de VU] bijdragen aan een betere wereld, een wereld waarin rechtvaardigheid, medemenselijkheid en verantwoordelijkheid voor elkaar en voor de wereld centraal staan.’
Participatiemaatschappij
Een verarming, op elk denkbaar vlak. Allereerst wat de eloquentie betreft: wat eerst een plechtig mission statement was, verwordt nu tot een vage passage in een troonrede. Niet voor niets doet ‘verantwoordelijkheid voor elkaar’ denken aan de participatiemaatschappij die de regering-Rutte enkele jaren geleden als newspeak uit de duim zoog om aan het volk te verpatsen dat weinig rendabele buslijnen in Nederlandse uithoeken best door weinig kostende vrijwilligers kunnen worden uitgebaat.
Taalkundig schiet het ook niet op. Beginnen met een onvoltooid deelwoord is als een aanvankelijk gezellig cafégesprek met iemand die zijn zin plotseling begint met ‘Ik ben geen racist, maar Sylvana Simons … .’ Het haalt de vaart er inderdaad een beetje uit. En de gezelligheid, wat het cafégesprek betreft.
Met smart stel ik ook het schrappen van ‘van harte’ vast. De tijd dat VU-professoren God en zijn wereld nukkig dienen en vervolgens van hogerhand terechtgewezen worden, ligt binnenkort definitief achter ons. In VU’s Christendom 2.0 hebben ook nukkig dienende professoren hun plaats. Zolang zij maar doceren en onderzoeken voortbouwend op VU’s christelijke oorsprong.
Bovendien is er het inhoudelijk aspect. Ik hou mijn haat graag puur, en dan is het makkelijker als je haatobject zonder poespas zegt waar hij of zij voor staat. Met slinks verdoken traditie, weggemoffeld in abstracte beschouwingen als ‘christelijke oorsprong’, wordt de haat al minder direct. Neem nu Donald Trump: de wereld zou een illusie rijker zijn mocht hij verklaren dat hij zal trachten om een regeling met de Mexicaanse regering uit te werken voor belangrijke, banenscheppende openbare werken aan de Amerikaans-Mexicaanse grens. Mijn haat wil dat niet. Mijn haat wil Trumps racisme-tot-op-het-bot. Dat maakt mijn Trump-haat eenvoudiger.
Marketing
Maar goed, laten we een kat een kat noemen: de identiteit van de universiteit dient louter haar marketingapparaat. Als er over twintig jaar een studie verschijnt die uitwijst dat het voor de VU misschien voordeliger is om zich net christelijker te gaan profileren, zullen de VU’ers wel weer een kwinkslag vinden om hun christelijke waarden meer te benadrukken. De KU Leuven wilde indertijd meesurfen op de populariteit van nieuw Vaticaans staatshoofd Franciscus om haar eigen katholieke traditie nieuw leven in te blazen. Drie jaar daarvoor verdween de katholieke betekenis van de K in KU Leuven nog. Tijdsgeest van toen was het grootschalige, in de doofpot gestopte kindermisbruik in de Kerk. Om maar te zeggen dat de identitaire pendel ook maar meebeweegt op de maat van de waan van de dag.
Het kan ook grootschaliger: de Vrije Universiteit Brussel (in tegenstelling de de VU vrijzinnig-humanistisch) hield laatst een groots identiteitscongres. Het nieuwe logo werd voorgesteld, en bovendien was er het grote nieuws dat de VUB terugkeerde naar zijn oude clubkleuren: oranje, blauw en wit. Om dat te illustreren dreven er dito gekleurde plastieken eendjes in speciaal daarvoor gemaakte grachtjes.
Ach, die universiteiten: als er geen kermis in hun statuten staat, dan organiseren ze die zelf wel. Zeg nu nog eens dat de onderwijsactualiteit niet leuk om volgen is.
Ruben Claesen is de Vlaanderen-blogger van Folia. Hij schrijft over overeenkomsten en verschillen tussen hoger onderwijs en wetenschap in Nederland en Vlaanderen en wat we van elkaar kunnen leren.
