.jpg)
'Ik snap het gevoel van deze mensen'
Bij het Students that Matter Filmfestival, dat morgen plaatsvindt op de HvA, gaan studenten met elkaar in gesprek over de huidige vluchtelingenproblematiek. Folia deed vast een preview met HvA-student Heba Fatlama (26), die drie jaar geleden vluchtte uit Irak. Wat herkent zij in de twee films die er worden getoond?
.jpg)
In de documentaire On the Bride’s Side (2014) besluiten een Palestijnse dichter en een Italiaanse journalist een groep vluchtelingen dwars door Europa naar Zweden te brengen. Om de controleposten te misleiden zetten ze een trouwerij in scène. In chique kleding, inclusief bruidsjurk, rijden de vluchtelingen in auto’s met witte linten vanuit Italië via Frankrijk, Luxemburg, Duitsland en Denemarken, om uiteindelijk in het Zweedse Malmö aan te komen. Daar dansen ze uitgelaten over straat, blij dat ze de dagelijkse ellende voorgoed achter zich kunnen laten.
Een herkenbaar beeld, vindt Heba Fatlama. ‘Ik snap het gevoel van deze mensen. Je hebt geen huis en geen cultuur meer, je geboorteland wordt verwoest door oorlog. Als je je dan eindelijk veilig voelt, kun je alleen maar huilen van geluk.’
Vriendinnen verloren
On the Bride’s Side speelt zich af in november 2013, toen de beelden van honderden drenkelingen in de Middellandse Zee nog niet dagelijks op ons netvlies verschenen. De makers van de documentaire wilden, ook al konden ze opgepakt worden voor illegale mensenhandel, laten zien welke gevaren vluchtelingen tegenkomen op weg naar vrijheid.
In een van de scènes schrijft vluchteling Abdallah de namen op van alle personen die hij zag verdrinken toen zijn boot vlak voor de kust van Lampedusa zonk. Sommigen had hij vlak daarvoor nog gesproken, zoals Hosham. ‘Hij was een vriend van me, een broer, ook al had ik hem pas net ontmoet. Ik hield heel veel van hem,’ zegt Abdallah, met tranen in zijn ogen. Heba vindt het de mooiste scene uit de film. Zelf praat ze zelden over haar vriendinnen, die ze kwijtraakte toen de kerk waarin ze zaten werd beschoten door terroristen. ‘Het is vijf jaar geleden. Ik wil liever vooruitkijken.’
Constant bang
De wat vrolijkere documentaire Asielzoeka’s (2014) toont wat minder overeenkomsten met Heba’s verhaal. De vier jonge vluchtelingen Arya, Armina, Alberto en Marela wachtten hun hele jeugd op een verblijfsvergunning in het asielzoekerscentrum. Ze vertellen over de tientallen vriendjes en vriendinnetjes met wie ze speelden en hoe moeilijk het was om uit het azc weg te gaan.
Heba: ‘Ze beschrijven het azc als een paradijs, maar ik vond het er verschrikkelijk. Dat is ook logisch. Ik was 23 en heb alles heel bewust meegemaakt. Ik wist precies wat er aan de hand was en was vooral bang. Constant spookten er vragen door mijn hoofd: wat nou als we niet mogen blijven? Wat nou als we terug moeten naar Irak? Het vakantiegevoel waar de vluchtelingen het in de film over hebben, had ik helemaal niet.’
Wel treffend vindt ze de drang van Alberto om over Armenië te vertellen. ‘Ik praat zelf ook graag over Irak. Het is een mooi land met een rijke culturele geschiedenis. Wist je dat de eerste harp ter wereld in Irak is gevonden? Het instrument had vijf snaren. In mijn afstudeerproject, waarvoor ik een muziekmuseum ontwierp, diende die harp als inspiratie. Later wil ik in mijn werk als architect vaker verwijzingen naar mijn geboorteland maken.’
Het Students that Matter Festival vindt morgen plaats van 16:00 uur tot 21:00 uur in Floor, in het Kohnstammhuis. Het is vrij toegankelijk, maar aanmelden wordt op prijs gesteld.
