Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
actueel

'We schieten meteen in de kramp van angst'

Steffi Weber,
30 augustus 2015 - 11:34

UvA-hoogleraar psychiatrie Damiaan Denys is vanavond te zien in het tv-programma Zomergasten van de VPRO. Denys, hoofd psychiatrie van het AMC en gespecialiseerd in angsten, is de laatste Zomergast van dit seizoen. Folia stelde hem alvast wat vragen vooraf. ‘Een duidelijke boodschap heb ik niet. Ik vind het programma juist fijn omdat het bedoelingsloos is.’

De Vlaamse psychiater is vooral befaamd voor zijn experimenten met Deep Brain Stimulation (DBS), een behandeling waarbij hij via elektroden bepaalde delen van het brein activeert. Daarnaast heeft hij een filosofische achtergrond en maakt hij 'psychiatrisch theater'. Vorig jaar stond hij onder meer op Lowlands met zijn voorstelling Wat is angst?

 

U benadert angst niet alleen vanuit psychiatrisch oogpunt maar ook als maatschappelijk fenomeen.

'Ik vind dat we in onze samenleving te veel waarnemen vanuit een angstperspectief. We laten ons handelen voornamelijk bepalen door angst. Neem bijvoorbeeld de vluchtelingenproblematiek, de reactie bij veel mensen is - "oei!" - angst. Terwijl je ook zou kunnen zeggen: "Wauw, interessant, ik ben blij dat zij ons als een veilig en democratisch land beschouwen. En ik weet dat in toekomst de demografische ontwikkeling van die aard is dat het nódig is dat mensen hiernaartoe komen. Fantastisch." Dat zou een alternatieve manier zijn, maar dat doen we niet. Bij heel veel dingen die er gebeuren schieten wij meteen in de kramp van angst, dat vind ik een typisch fenomeen van onze samenleving.'

'Bij heel veel dingen die er gebeuren schieten wij meteen in de kramp van angst'

Hoopt u zondag een beetje van die angst bij de kijker weg te kunnen nemen?

'Wegnemen lijkt me wel heel ambitieus. Ik heb ook niet een bepaalde intentie met de uitzending. Ik vind het juist prettig om er te zitten omdat het bedoelingsloos is, dat is voor mij de aantrekkingskracht van dat programma. Je krijgt drie uur lang de mogelijkheid om aan de hand van fragmenten iets te vertellen over de manier waarop je als persoon het leven ziet, en dat is wat ik wil doen. Ik hoop wel dat ik kan laten zien dat er andere manieren zijn van kijken. Ik ga het hebben over vragen als hoe kijken we naar angst? Hoe is de relatie tussen angst en vrijheid? In welke mate zijn wij nu in onze samenleving verstrikt geraakt in extreme controle? Maar het gaat ook over de essentie van psychiatrie over de manier waarop we in Nederland daarmee omgaan.'

 

Kunt u iets vertellen over de fragmenten die u gaat laten zien? 

'Dat was tot voor kort een enorm staatsgeheim, maar op de VPRO-website staat inmiddels ook wat meer informatie dus ik kan wel wat vertellen. Een aantal fragmenten gaat over de contrasten tussen Vlaanderen en Nederland. Ik woon nu 17 jaar in Nederland, ik voel me geen Vlaming meer, maar ook geen Nederlander, dus ik zit in een soort van vacuüm. Ik ga ook een stukje gebruiken over Jacques Lacan, een Franse filosoof en psychoanalyticus die nauwelijks bekend is in Nederland. Verder komt er een fragment uit Blade Runner (van regisseur Ridley Scott, red.) over de technologie en de mens. Mijn werk gaat deels over diepe hersenstimulatie en ik vind de ethiek en de vraag: "wat is nog een mens, waar begint de technologie?" heel boeiend.' 

 

Uw keuzefilm is Apocalypse Now van Francis Ford Coppola.

'Ik vind het persoonlijk een geweldige film. Ik houd enorm van het falen, van het tekort. Ik vind dat we te weinig respect hebben voor dingen die mislopen en Apocalypse Now is van alle films degene waar het meest is misgelopen. Bij de productie kwamen de helikopters niet opdagen en in de uiteindelijke film zitten maar liefst 389 fouten. Alles, maar dan ook alles, in die film is fout gelopen, en tóch is het een meesterwerk. Dat vind ik boeiend.'

'Als jij 22 bent dan is het verdomde interessant om op zo'n dromedaris door de woestijn te rijden met een kalasjnikov.'

'Maar de eigenlijke reden waarom ik die film heb gekozen is omdat het een ontmaskering is van wie wij zijn als mens. Aan het einde zie je wat de mens voorstelt zonder de beschaving, een mens in volledige vrijheid. De enige situatie waarin je écht vrij bent is de oorlogsomstandigheid. In de oorlog kun je iedereen doodschieten, iedereen verkrachten en alle drugs gebruiken zonder enige morele rem. Wij vergeten soms dat de aantrekkingskracht van de strijd niet verdwenen is; het is de reden waarom we Syriëgangers kennen. Als jij tweeëntwintig bent dan is het verdomd interessant om op zo'n dromedaris door de woestijn te rijden met een kalasjnikov. Apocalypse Now laat zien wat er gebeurt als wij op zoek gaan naar de ultieme vrijheid en die uiteindelijk ook vinden.'

 

Damiaan Denys is vanavond om 20u15 te zien in Zomergasten, bij de VPRO op Nederland 2.

Lees meer over