Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Rijksmuseum
actueel

Kwetsbare bruidsgeschenken bewonderen tijdens summerschool

Marleen Hoebe,
26 juli 2018 - 13:47

Tijdens een speciale summerschool krijgen studenten de kans om kunstschatten in het Rijksmuseum van dichtbij te bekijken. ‘De onderzoekstechnieken die we hier te zien krijgen zijn echt een eyeopener.’

De summerschool Museum Objects as Evidence vindt plaats in een mooi pand met glas-in-loodramen aan de Hobbemastraat aan de achterkant van het Rijksmuseum. Vandaag krijgen cursisten bruidsgeschenken uit de 17e eeuw te zien die het Rijksmuseum in de loop der eeuwen verzameld heeft. Zestien jonge vrouwen luisteren aandachtig naar kostuumconservatorEen conservator is iemand die de collectie van een museum beheert. Bianca du Mortier. Ze maken aantekeningen.

Foto: Rijksmuseum

Du Mortier vertelt dat het Rijksmuseum allerlei portretten heeft waarop je kunt zien dat mensen bepaalde kostuums dragen, maar dat deze portretten eigenlijk niet zo veel zeggen over wat ze precies dragen. ‘Je weet niet van welk textiel het gemaakt is. Ook weet je niet wat er onder de kostuums gedragen wordt. Je weet niet eens hoe de achterkant van het kostuum eruitziet.’ Du Mortiers boodschap is dat je met portretten alleen nooit gaat achterhalen waar een kledingstuk vandaan komt, wie de eigenaar van het stuk was en waar het kledingstuk uit bestaat. ‘Je hebt verschillende bronnen nodig.’

Leren van cursisten

Maria Holtrop, afgestudeerd aan de UvA en nu conservator van de afdeling geschiedenis in het Rijksmuseum, is medeorganisator van deze summerschool. Zij vertelt dat er wel zeventig aanmeldingen waren voor dit programma. ‘We hebben voor de selectie gekeken naar de achtergrond, ervaring en masteropleiding van de sollicitanten. De groep bestaat nu vooral uit historici en kunsthistorici. Ze komen uit verschillende landen: Ierland, Schotland, Taiwan, Denemarken, Italië en België.’

Het doel van deze summerschool is om te laten zien hoe je onderzoek kunt doen naar objecten. ‘Wij leren de cursisten nieuwe dingen, maar zij ons ook,’ zegt Holtrop. ‘Ze zijn heel slim en koppelen hun kennis aan wat ze hier leren. Zo was er iemand uit China die opmerkte dat in het Oosten heel anders wordt gekeken naar authenticiteit dan in het Westen. In het Oosten kan een tempel die elke twintig jaar weer precies wordt opgebouwd als iets heel authentieks worden gezien, terwijl hier in het Westen een gebouw juist steeds wordt gerestaureerd om de authenticiteit te behouden.’

Fragiele bruidsgeschenken

Na de korte inleiding gaan de cursisten naar het restauratieatelier om de bruidsgeschenken te bekijken. Ze mogen ze niet zelf aanraken, want de voorwerpen zijn nogal kwetsbaar. Toch kunnen ze de objecten tot in detail bekijken met een loepbril of met behulp van één van de restauratoren van het Rijksmuseum, die de objecten uitermate voorzichtig vasthouden met handschoenen.

Foto: Rijksmuseum
Handschoen van wit wasleer

In het atelier hangt een groot tapijt met Rotterdam, ’s-Gravenhage en Leyden erop, maar dat krijgt niet veel aandacht. De cursisten verdelen zich over drie tafels waar verschillende objecten, zoals bruidshandschoenen, een messenhouder en mutsjes op liggen.

 

Ze bespreken met elkaar wat ze zien, welke materialen en technieken zijn gebruikt en waarom het zo typisch is voor de 17e eeuw. ‘Kijk, de vingers moesten wel heel dun zijn om in deze handschoenen te passen,’ laat een restaurator zien. ‘De soepele kant van het leer lijkt wel aan de buitenkant van de handschoenen te zitten. Dat maakt het aan de binnenkant niet echt makkelijk om je vingers erin te krijgen en de handschoenen te gebruiken.’ Bij een andere tafel zijn ze er ook niet zeker van of die handschoenen wel echt werden gedragen.

‘Uiteindelijk leer je hier om kritisch te kijken naar je eigen werk’

Röntgenfluorescentiescanner

De cursisten krijgen diverse objecten te zien gedurende de hele summerschool: foto’s, schilderijen, keramiek, juwelen en textiel. Deelnemer Mara Lagerweij, afgestudeerd aan de UvA in kunstwetenschappen: ‘Het meest bijzonder vond ik om zelf technisch onderzoek te doen naar juwelen met behulp van een röntgenfluorescentiescanner. Door te kijken naar de samenstelling van een juweel, kun je bepalen uit welke tijd dit komt. Het was voor mij echt een eyeopener om te zien wat je met zo’n scanner kunt doen. Je gaat meer nadenken over de context waarin je een bepaald object ziet. Uiteindelijk leer je hier om kritisch te kijken naar je eigen werk, naar je eigen aannames.’

 

Deze summer school werd georganiseerd door het Rijksmuseum, de UvA en het Bard Graduate Center (New York). De UvA en het Rijksmuseum opereren hierbij onder de vlag van het NICAS (Netherlands Institute for Conservation, Art & Science).

Lees meer over