Documentaire over ‘Dachautje spelen’ bij A.S.C.
De ontgroeningen van corpora en studentenverenigingen liggen sinds misstanden in Groningen, Amsterdam en Maastricht weer onder het vergrootglas. Dat was voor VPRO-documentairereeks Andere Tijden aanleiding om een aflevering te maken over de grootste Amsterdamse ontgroeningsrel ooit.
Het is begin oktober 1962. In de Nieuwe Rotterdamsche Courant verschijnt een brief van Drs. A.J. Noordhoek te Den Haag. De ingezonden brief is het begin van een ophef zonder weerga. Noordhoek vertelt over ontgroeners die ‘Fijn Dachautje spelen’ en over hoe een ‘groen’Een groen was destijds de gangbare term voor een aspirant-lid. wiens vader in Dachau stierf de mond wordt gesnoerd als hij protesteert. Noordhoek, wiens zoon tijdens de ontgroening van A.S.C. afhaakte, rept ook over een spel waarbij wordt geroepen: ‘Joden opstaan! Kleurlingen opstaan! Is er geen Chineesje bij?’ Het duurt niet lang voor de brief het landelijk nieuws beheerst en zelfs ministers hun afschuw uitspreken over het voorval.
Speenvarken vol laxeermiddel
De foto die tijdens de ontgroening werd genomen door een lid van A.S.C. werd legendarisch. Meer dan honderd kaalgeschoren jongeren zitten op een zeil op zolder. Het zeil moet de vloer beschermen tegen de verf die over hen wordt uitgestort. Eén van hen houdt een speenvarken vast dat extreem veel laxeermiddel toegediend kreeg. Achter hen staan vijftien ouderejaars studenten in pak, veelal met een grijns op hun gezicht.
Nadat de foto werd genomen wordt het speenvarken losgelaten en blijven de ramen en deuren gesloten. Er ontstaat een zuurstoftekort waardoor meerdere ‘groenen’ flauwvallen.
De UvA treedt, in tegenstelling tot haar stilzwijgen bij klachten een jaar eerder, wel op. Het UvA-bestuur laat direct weten dat het ‘geschokt’ is en dat het ‘de gevoelens van verontwaardiging en weerzin’ delen. Het bestuur gelast een onderzoek naar de kwestie waarna veertien studenten worden geschorst van onderwijs aan alle Nederlandse universiteiten. Tegen een aantal studenten wordt aangifte gedaan bij de politie.
Gebrek aan ‘geestelijk niveau’
De reactie van UvA’s rector magnificus Jan Kok op het rapport is niet mild. ‘De in de pers terecht zo zeer gelaakte uitdrukkingen berusten veel eerder op onbenulligheid en gebrek aan inzicht en originaliteit, dan op iets dan naar anti-semitisme zou zwemen. Verschillende van de ontgroeners hadden eenvoudig niet het geestelijk niveau om de groenen op de juiste wijze toe te spreken. In de toekomst zal dit alles, niet slechts op papier, maar ook in de praktijk, grondig hebben te veranderen, wil het A.S.C. nog als erkende studentenvereniging gehandhaafd blijven,’ zo stelt Kok op 8 december 1962 in Folia Civitatis.
Andere Tijden blikt zaterdagavond terug met vijf van de ‘groenen’ uit 1962, onder wie zanger, acteur en presentator Edwin Rutten en voormalig D66-fractievoorzitter Gerrit-Jan Wolffensperger.
Andere Tijden, zaterdag 16 september, 21.50 uur, NPO2.
