‘Dúik in dat collectieve geluid. And blossom!’
De Crea-zomercursussen trekken elke zomer weer studenten en niet-studenten die zich willen uitleven op het gebied van fotografie, muziek, film, dans, theater, beeldende kunst en schrijven. Folia licht er zes weken lang een uit. Deze week: klassiek zingen (muziek). ‘Als je het verpest, is dat oké. But try to make some art while doing it.’
In. En uit. En in. En uit. In lokaal 2.04 van het Crea-gebouw aan het Roeterseiland klinkt slechts een zacht ruisende ademhaling. Op de grond wat tassen, sneakers, laarzen, en her en der enkele velletjes bladmuziek. In het midden van de zaal, naast de piano, balanceren zes cursisten - vijf vrouwen, één man - op één been. ‘Spread the wings,’ fluistert cursusleider Joost Schouten. En daar gaan ze, de armen: de lucht in, als wolken.
Dit is de Crea-zomercursus ‘klassiek zingen’. In dit lokaal, met twee bruine piano’s, een paar stoelen en een lesbord, krijgen de cursisten les: in ademhalingstechnieken, dictie, houding of bijvoorbeeld interpretatie. Dagelijks is er een warming-up, een groepsles en masterclasses. Het lesbord staat vol zangtermen: inhalation ⇒ impression ⇒ expression. Voor de leek-toeschouwer betekent het weinig. Memory, uit de musical Cats uit 1981, kennen we dan weer wel.
Cursisten konden op alle niveaus instappen. De één is hier ‘to find her own voice,’ de ander werkt, meer technisch, aan het breekpunt tussen kopstem en borststem. Op vrijdag, om 19.00 uur, is er een optreden. ‘Op dat podium zeker,’ grapt een cursist, die naar het raam wijst, waar in de druilregen de ‘collegetent’ voor studenten rechten, economie en psychologie wordt opgebouwd. ‘Jazeker,’ knikt Schouten. ‘Dat heb ik speciaal voor jullie geregeld.’
Al gauw herpakken ze de concentratie. ‘Adem in tot je niet verder kunt,’ zegt Schouten, die ook tai chi-technieken in zijn warming-up gebruikt. ‘Maak de beweging af, maak ruimte in je borst.’ Rust in de zaal. Hier draait het om de kunst.
Zoemende ondertoon
Als de benen zijn uitgeschud, volgt een zangoefening bij de piano. De ííííí, de áááá, in verschillende loopjes, steeds wat hoger. Schouten is verrukt, buigt diep over de piano, geeft elke student persoonlijke blikken. ‘Dúík in dat collectieve geluid,’ zegt hij. Dat lukt: de zoemende, trillende ondertoon vult eerst de zaal, later de lichamen. ‘And blossom!’ De handen gaan de lucht in. Later krijgen de studenten nog wat techniektips, hier en daar wat poëtisch: ‘Medeklinkers zijn het ‘bellenblaasvlies’ van de klinkers.’ ‘Let niet op de punten, maar op de lijn!’
Jan Julius (20), UvA-student media & cultuur, speelt tijdens de uitleg met een opengewerkte, plastic mondholte. ‘Ik zing eigenlijk vooral in karaokebars,’ zegt hij zodra het pauzetijd is. ‘Dus ik wil alles leren.’ Hij oefent nu op Over the rainbow van The Wizard of Oz. ‘Dat is heel interessant.’ Hij pakt zijn tas, maakt aanstalten om te vertrekken. ‘Maar dat tai chi-gebeuren gaat soms wel langs me heen, hoor.’
Hysterische sopraan
Een verdieping hoger, in 3.04, oefenen de vijf vrouwelijke deelnemers hun Stabat Mater: een religieus, klassiek stuk in het Latijn over de kruisiging van Jezus. Op een blikkerig speakertje spelen ze het af, eendrachtig gegroepeerd rond de Yamaha-piano. De eersten hummen mee. Dan volgt een alt, later, ietwat aarzelend, een bescheiden sopraan. En dan – een uitschieter. ‘Ah, shit!,’ roept een van de cursisten uit. ‘Ik heb gisteren nog geoefend.’
Ook discussiëren ze over de interpretatie van het stuk: de emoties, bijvoorbeeld. ‘Hier is de toon verdrietig, en boos,’ wijzen ze op de bladmuziek, ‘en dáár geeft ze zich over.’ Er is ook verschil in stemmen, merkt de één op. ‘Sopranen hebben veel zelfmedelijden. De alten zijn juist meer... gelaten. Zo van: ja, inderdaad, daar hangt-ie. Erg hè.’ Een ander veert op. ‘Ja! Sopranen zijn hysterischer.’
Maak kunst
‘Did you have fun?!,’ vraagt Schouten, als hij hen komt halen voor de samenzang, aan het begin van de middag. Mirjam (22), UvA-student cultuurwetenschappen, knikt. Ze staat op van de piano en bergt haar speakertje op. ‘Zing jij ook? Vorig jaar deed ik ook een zangcursus. Het is zo heerlijk om vijf dagen zo intensief met muziek bezig te zijn.’
Tijdens de samenzang, vlak voor de masterclasses, hebben de cursisten nog éven de tijd om te oefenen voor het concert. Schouten geeft wat laatste adviezen. Langzaam glijden de stemmen, zachtjes, in elkaar. Stabat mater dolorosa... Iuxta crucem lacrimosa... Schouten is zichtbaar verrukt, maakt wilde armgebaren. En dan is het alweer afgelopen. Voordat de studenten hun spullen pakken, roept hij hen na. ‘Geen zenuwen voor morgen.’ Hij lacht. ‘Als je denkt dat je het verpest in de muziek, is het oké. But try to make some art while doing it.’
