Terlouw op de UvA: ‘De toekomst is van jullie, doe er wat aan!’
We laten ons in de politiek te veel leiden door emotie en niet door verstand. Dat zei Jan Terlouw woensdag in Room for Discussion. In het wekelijkse discussieprogramma herhaalde hij zijn oproep voor meer vertrouwen in de samenleving en een serieuze aanpak van de klimaatproblematiek. ‘De hersenen hebben we, nu moeten we leren om ze ook te gebruiken.’
‘Zet ‘m op, groener en socialer!’ Met die woorden, een gebalde vuist en een glimlach verliet Jan Terlouw woensdagmiddag onder denderend applaus het podium in het E-gebouw van de Roeterseilandcampus. Veel studenten waren afgekomen op het optreden van de 85-jarige natuurkundige, oud-politicus en schrijver van befaamde kinderboeken als Oorlogswinter en Briefgeheim.
Terlouw heeft vorig jaar veel losgemaakt met zijn optreden in De Wereld Draait Door. Daarin uitte hij zijn zorgen over de klimaatproblematiek maar vooral met zijn pleidooi voor het ‘touwtje uit de brievenbus’ raakte hij bij veel mensen een snaar. Het touwtje waarmee vroeger iedereen bij elkaar het huis in kon lopen gebruikte hij als metafoor voor het tanende vertrouwen in elkaar.
Volgens Terlouw komt het gebrek aan vertrouwen mogelijk door de toegenomen welvaart. ‘Als je rijker wordt, word je op de een of ander manier ook angstiger.’ Een wetenschappelijk bewijs voor het tanende vertrouwen ontbreekt volgens de discussieleiders. ‘Maar mensen voelen het wel zo,’ zei Terlouw. ‘Ik word er nog altijd veelvoudig op aangesproken.’ Sommigen mensen noemen het idee van een samenleving gebaseerd op vertrouwen naïef, zegt hij. ‘Een samenleving gebaseerd op wantrouwen, dát is pas naïef.’
De oplossing voor het probleem ziet hij vooral in de politiek. ‘De politiek moet beginnen de burgers weer meer te vertrouwen.’ Een verpleegster weet zelf heel goed wat haar patiënten nodig hebben, ook zonder regeltjes en protocollen, Allereerst moeten politici echter ervoor zorgen dat ze zélf te vertrouwen zijn.
Schandaaltjes
‘De laatste tijd hebben fractievoorzitters gepleit voor normen en waarden in de samenleving maar daar kun je als politicus helemaal niets aan doen. Wat je wel kunt doen is zélf integer zijn, is zélf je aan de wet houden. Niet liegen en geen schandaaltjes. Het is net als met de opvoeding; als de ouders ruzie maken, doen de kinderen dat ook.’
Ook de klimaatproblematiek kwam aan de orde. Volgens Terlouw gaan de huidige afspraken lang niet ver genoeg. ‘De Parijsakkoorden zijn een minimum van wat er moet gebeuren. Het is echt heel ernstig, ik ben natuurkundige dus ik heb er wel een beetje verstand van.’
Het ergste vindt hij dat het probleem oplosbaar is. Politici en deskundigen weten volgens hem al sinds de jaren negentig hoe het ervoor staat, maar ‘ze dronken een glas, ze deden een plas en lieten de zaak zoals die was.’ De schuld daarvoor legt hij bij de politiek maar ook bij de burgers. ‘De politiek is machteloos als ze de bevolking niet meekrijgt.’
Het verstand moet volgens Terlouw een belangrijkere rol gaan spelen in de politieke besluitvorming. We laten ons te vaak leiden door emotie en de waan van de dag, meent hij. ‘Er is een ongelofelijke kloof tussen wat we cerebraal kunnen - onze logica, onze technologie - en ons emotionele handelen. We kunnen een capsule op een komeet laten landen, maar de vrede bewaren, dat kunnen we niet.’
Groen en sociaal
Volgens Terlouw is er wel degelijk iets aan te doen, ‘want we hebben die hersenen uiteindelijk wel. We zullen moeten leren om ze ook te gebruiken. Daarom richt ik me altijd tot de jeugd. Mijn tijd zal het duren. Maar de toekomst is van jullie, doe er wat aan!’
Oud-minister Terlouw volgt de politiek nog altijd nauwgezet. De D66'er heeft twee formaties van dichtbij meegemaakt, die van 1977 en die van 1981. ‘Het is een toneelstukje, maar wel een noodzakelijk toneelstukje.’ Zijn voorspelling: binnen enkelen weken komt GroenLinks erachter dat een coalitie met de VVD en het CDA er niet in zit. Wat de uitkomst ook mag worden, Terlouw hoopt dat er een coalitieakkoord komt met een sterke sociale en groene paragraaf. ‘Partijen die dat niet willen, moeten niet regeren.’
