‘Ook docenten moeten met elkaar in gesprek over politiek’
Hoe gaan jongeren om met democratie, burgerschap, politiek en sociale media? En hoe moet je als docent omgaan met controversiële opvattingen in de klas? Het kwam gistermiddag aan bod tijdens een debat in Floor. ‘Wat er in de docentenkamer wordt besproken is het voorportaal van wat er in de klas wordt besproken.’
Het is in deze politieke tijden al vaak gezegd: jongeren zouden niet politiek geïnteresseerd zijn, gaan niet stemmen en zouden daarmee Trump, Wilders, de Brexiteers en andere populisten aan zetels helpen. Toch is dat niet per se zo. ‘Uit onderzoek blijkt dat negentig procent van de jongeren democratie heel erg belangrijk vindt,’ zegt HvA-onderzoeker Hessel Nieuwelink bij een debatmiddag in Floor, waar een stuk of veertig mensen op af waren gekomen.
Nieuwelink, onlangs gepromoveerd op een onderzoek naar de ontwikkeling van democratisch burgerschap, zegt er echter bij dat het veel jongeren ontbreekt aan kennis om een gefundeerde mening over moeilijke thema’s te kunnen hebben. ‘Substantiële groepen jongeren hebben geen burgerschapskennis.’ Daar spelen socialisatieagenten als ouders of vrienden uiteraard een rol bij, maar ook scholen moeten nadrukkelijk een rol spelen in de burgerschapsopvoeding van jongeren, maar scholen laten het er nog te veel bij zitten. ‘Nederlandse scholen, in het bijzonder (v)mbo-scholen doen niet zo veel en laten daardoor kansen liggen.’ Wat daaraan te doen?
PvdA-gemeenteraadslid Sofyan Mbarki, tevens lid van de Onderwijsraad, riep een paar weken geleden de gemeentelijke verkiezingsbureaus op hun verantwoordelijkheid te nemen en meer stembureaus in te richten op roc’s. ‘Het is van groot belang dat zoveel mogelijk jongeren gaan stemmen. Door stembureaus op mbo-scholen te plaatsen maak je jongeren bewuster van de verkiezingen en maak je het makkelijker om voor de eerste keer te gaan.’
Docentenkamer
Mbarki signaleert dat lastige discussies over politieke kwesties als de multiculturele samenleving, populisme of uitsluiting gemakkelijk de klas in komen doordat leerlingen de onderwerpen steeds aansnijden. Zij worden vervolgens geconfronteerd met docenten die daar niet per se op zijn voorbereid. ‘De vraag is: hoe kunnen we docenten beter equiperen om zulke discussies op te vangen?’
Volgens hem moet de discussie al beginnen in de docentenkamer. ‘Wat daar wordt besproken, is het voorportaal van wat er in de klas besproken kan worden. Maar als er in de docentenkamer al niet over politieke onderwerpen wordt gesproken, hoe kan je dan verwachten dat het wel in de klas gebeurt? Ook in de docentenkamer moet men met elkaar in gesprek. Docenten die PVV stemmen maken dat onderling niet bespreekbaar en dat zou misschien wel moeten.’ Overigens is het volgens Mbarki ook onzinnig om geforceerd over politieke kwesties te praten. ‘Alleen als er in de klas behoefte aan is.’ Maar als er behoefte aan is moet je als docent ook direct handelen, zegt hij na een vraag uit de zaal. ‘Ook als een politiek onderwerp toevallig tijdens de wiskundeles aan de orde komt. Iedere docent moet dit kunnen.’
Social media
‘Het is helemaal niet zo slecht gesteld met de politieke participatie van jongeren als veel mensen wel denken,’ vindt UvA-hoogleraar communicatiewetenschap Rens Vliegenthart. ‘Er is alleen veel veranderd in de manier waarop jongeren met media omgaan.’ Volgens Vliegenthart wordt er nog te veel van uit gegaan dat wie zijn informatie niet ophaalt via de mainstream media wel niet geïnformeerd of geïnteresseerd zal zijn. ‘Het NOS Journaal was altijd agendasettend. Als je nog steeds denkt dat dit zo is, dan mis je heel veel. Jongeren halen op een veelheid aan plekken hun politieke informatie.’ Vliegenthart meent dat de invloed van sociale media ook niet moet worden overdreven ‘Ik denk niet dat de strijd wordt gewonnen via Facebook alleen.’
Het is heel belangrijk dat democratie en burgerschap onderdeel zijn van het curriculum van de lerarenopleiding, niet alleen bij de voor de hand liggende opleiding tot docent maatschappijleer, maar ook bij andere docentopleidingen. Maar dat gebeurt tot nu toe onvoldoende, meent Nieuwelink. ‘De Nederlandse lerarenopleidingen doen er niets aan en dat is een zorglijke ontwikkeling. Docenten moeten democratie en burgerschap “voorleven” en zijn het voorbeeld. Daarom moet er nu echt iets gebeuren.’ Volgens Nieuwelink moet het curriculum van de lerarenopleidingen een professionaliseringsslag maken, moet er helder worden gemaakt wat de normen en waarden zijn die daarbij worden gedoceerd en moeten er eindtermen worden vastgelegd. Daarbij moet wellicht worden gekeken naar regionale differentiatie van dergelijke opleidingen. ‘In de Randstad vereist burgerschap iets ander dan in de periferie.’
