Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Daniël Rommens
actueel

‘We moeten selectie aan de poort opnieuw bediscussiëren’

Dirk Wolthekker,
9 januari 2017 - 16:03

Tijdens de viering van de 385e dies natalis vanmiddag in de Aula van de UvA heeft Karen Maex officieel haar ambt aanvaard als rector magnificus van de universiteit. Zij pleitte voor ‘een goede balans’ tussen onderwijs en onderzoek en voor ‘verbeeldingskracht bij het scheppen van toekomstige onderzoeksprioriteiten’. Ook scheidend rector Dymph van den Boom ging in op de toekomst van de academie.

Van den Boom hield haar tiende en laatste rede als rector magnificus van de UvA voordat zij het ambt overdroeg aan Maex. In haar in het Engels gehouden afscheidstoespraak getiteld ‘The times they are a-changin…’ ging Van den Boom in op de noodzaak nieuwe vormen van hoger onderwijs te vinden omdat de huidige vorm ‘a society mirrors that no longer exists’, al was het alleen al vanwege de wereldwijde verdubbeling van het aantal studenten sinds 2000, een ‘major challenge’ voor het huidige hoger onderwijssysteem.

 

‘Fasten your seatbelts’

Er moet volgens Van den Boom flink wat gebeuren om de universiteit toekomstbestendig te maken nu overheidsfinanciering steeds verder achterblijft. Ze riep haar gehoor op ‘to fasten your seatbelts’. ‘Curricula moeten worden hervormd en er moet een heroverweging komen van de eenheid van onderwijs en onderzoek, selectie aan de poort en meer technologie’.

 

Zo stelde Van den Boom dat studenten vanaf het begin van hun student ‘gemarineerd’ moeten worden in interdisciplinariteit van het curriculum. Wetenschappers moeten daar voluit aan meewerken en hun ‘cherished privilege’ opgeven. Die bevoorrechte positie wordt door veel wetenschappers namelijk maar al te vaak verward met academische vrijheid ‘to do as they please’.

‘If a large portion of the time academics spend on producing these papers were to be dedicated to teaching, this would allow for an essential and budget neutral improvement of teaching’

Faculteiten moeten volgens Van den Boom gezamenlijk ‘bindende besluiten’ nemen over hun wetenschappelijke koers. Ten aanzien van het onderzoek zei Van den Boom dat er een einde moet komen aan de oeverloze jacht op publicaties en citaties. ‘If a large portion of the time academics spend on producing these papers were to be dedicated to teaching, this would allow for an essential and budget neutral improvement of teaching.’

Van den Boom vindt dat onder de huidige omstandigheden selectie aan de poort moet worden overwogen

Selectie aan de poort

Hoe controversieel het onderwerp misschien ook is, Van den Boom vindt dat onder de huidige omstandigheden selectie moet worden overwogen. ‘We shouldn’t hesitate to discuss selection at entry’. Ook moeten universiteiten veel meer gebruik gaan maken van technologie om het onderwijs toekomstbestendig te maken en de hausse aan studenten kwaliteit te bieden. ‘New forms of instruction – fully online as well as blended – can help to increase current capacity’. Het zijn allemaal spannende en ongemakkelijke voorstellen, zo stelde Van den Boom, maar ze zijn de moeite waard om te proberen. ‘Not to try would be a tragedy’.

 

Ook de nieuwe rector magnificus Karen Maex ging in haar rede, getiteld ‘The Unconventional Future’, in op de positie van de universiteit in de wereld van morgen. Is de wetenschap voldoende toegerust op de toekomst of loopt het academische systeem tegen zijn eigen grenzen aan? In antwoord op deze vragen stelt Maex drie kwesties aan de orde: de herpositionering van onderzoek en onderwijs, de gevolgen voor de strategie in onderzoek en de grenzen van het huidige academische systeem.

Foto: Daniël Rommens
Het cortège loopt bij aanvang van de 385e Diesviering de aula in de Oude Lutherse Kerk binnen
‘Onderwijs moet just as much gewaardeerd en betaald worden als onderzoek’

Puntsgewijs liet ze weten dat onderwijs gebaseerd moet zijn ‘on the latest knowledge provided by research’ en dat onderwijs ‘just as much’ gewaardeerd en betaald moet worden als onderzoek, dat interdisciplinair geïnspireerd moet zijn. Kwaliteitscontrole moet bovendien bestaan uit ‘less control and management and more inspiration’.

 

Ook ten aanzien van het onderzoek moet er wat gebeuren, meende Maex, evenals haar voorganger. Ze had het over ‘a greater degree of methodological pluralism’ dat de basis moet vormen voor een studeerbare universiteit. Er moet een systeem van ‘open and online science’ ontstaan waarin onderzoekers samenwerken en er moet ruimte zijn en voor meer complexity research, zoals dat volgens Maex momenteel gestalte krijgt in het UvA Institute for Advanced Study.

Er moet volgens Maex bovendien in alle disciplines meer aandacht en focus zijn voor data-based science. Bij al die plannen moet de autonomie van de wetenschap beschermd worden. ‘This is no easy task. It will require resourcefulness and creativity.’ Niet voor niets is het thema van dit lustrumjaar ‘Inspiring generations’. En daarmee is de UvA vandaag 385 jaar geworden.