De buitengewone vriendschap tussen Fatima & Veri
Diversiteit? Op de HvA is dit jaar af en toe met verbazing gekeken naar de felle discussies erover op de UvA. De hogeschool heeft al een zeer diverse studentenpopulatie en wil vooral de onderlinge verhoudingen verbeteren. Neem Fatima en Veri: twee extreem verschillende HvA’ers, met een buitengewone vriendschap.
Als ze samen van het Amstelstation naar het Wibauthuis lopen, kijken mensen ze na. ‘Alsof ze vinden dat het niet hoort dat we samen lopen,’ zegt Veri (18), student sociaal juridische dienstverlening aan de Hogeschool van Amsterdam. ‘Wat moet zij met hem? En wat moet hij met haar?’ vult zijn studiegenoot Fatima (22) aan. Fatima en Veri zijn studievrienden. Ze ontmoetten elkaar toen Veri een jaar geleden werd overgeplaatst naar de klas van Fatima.
Fatima is gelovig, moslim. Ze draagt een khimar, een sluier die alleen haar gezicht en handen vrij laat en tot over haar knieeën valt. Veri heeft netjes gekapt blond haar: aan de zijkanten kort, bovenop lang. Over zijn overhemd draagt hij een kort bomberjack dat hij open laat hangen en ook binnen aanhoudt. Omdat hij op de middelbare school door jongens gepest werd gaat Veri vooral met meisjes om. Hij is niet gelovig. ‘In mijn familie bidt eigenlijk alleen mijn oma, en dan alleen voor het avondeten.’
‘Als ze mijn kleding zien, denken mensen dat ik word onderdrukt, maar ik heb er zelf voor gekozen me zo te kleden, toen ik me een paar jaar geleden in de islam ging verdiepen,’ zegt Fatima. ‘Buiten school draag ik ook handschoenen. Dat maakt het iets extremer, al helemaal als ik met Veri loop; hij is blond en draagt heel moderne kleren.’
Afspiegeling
Fatima en Veri zitten in een klas die je een afspiegeling van de multiculturele samenleving kunt noemen: naast Fatima die van Marokkaanse komaf is, zit er nog een Bosnisch meisje in de klas. Een kwart is van Turkse, een handjevol van Antilliaanse en de helft van oudhollandse komaf. ‘De meeste groepjes gaan alleen met elkaar om,’ zegt Fatima. ‘Ook in de klas zeggen ze dat ze het gek vinden dat wij zo’n band hebben.’ De verschillende groepjes botsen weleens. Zo krijgt de redactie van Folia van HvA-docenten zo nu en dan berichten over spanningen tussen studenten. Bijvoorbeeld over relletjes tussen studenten die elkaar bijna te lijf gaan als ze over de aanslagen in Parijs en Brussel discussièˆren.
De klas krijgt les van Jacob Eikelboom, die eerder dit jaar in Trouw nog zijn beklag deed over hoe weinig tegenwicht HvA-docenten boden aan studenten met een migratieachtergrond die de westerse, vrije manier van leven aanvochten. ‘We hebben een monster gecreëerd,’ zei Eikelboom, uit ‘eindeloos respect’ voor andere culturen.
Sinds een paar maanden leidt Eikelboom aan de hogeschool het Platform Inclusie, een groep docenten die het diversiteitsbeleid van de hogeschool moet evalueren. ‘Bij ons is de vraag hoe je met die verschillen om kunt gaan en hoe je ervoor zorgt dat iedereen zich hier thuis voelt,’ zei Eikelboom bij de lancering van het platform in september. Hij wil het monster bedwingen en vindt Fatima en Veri een goed voorbeeld van hoe studenten met op het eerste gezicht botsende culturen kunnen samenleven. ‘Ze hebben het vooral over alledaagse dingen, dat is denk ik hun succes om samen te leven in een klas.’
‘Ons eerste gesprek was een ruzie,’ zegt Veri. ‘Ik moest samenwerken met een klasgenoot en dat ging voor geen meter.’ Hij volgde het vak wonen & leefbaarheid en moest onderzoek doen naar hoe bewoners van de wijk Elzenhagen in Amsterdam-Noord over de voorzieningen in hun buurt dachten. Een klasgenoot liep de kantjes ervan af. ‘Ik had het daarover met mijn groepsgenoten,’ zegt Veri. ‘Fatima had dat door en stapte op me af.’
‘Ik zeg alles gewoon recht in je gezicht. Ik wil ook niet dat mensen achter mijn rug om praten,’ zegt Fatima.
‘Ik had eerst echt zoiets van “waar bemoei je je mee?”.’
‘Zou je het leuk vinden als je hoort dat ik bij jouw vrienden achter je rug om zit te praten?’ zegt Fatima.
Veri was van plan om de klasgenoot bij de docent aan te geven, maar ging na Fatima’s aansporing toch naar zijn studiegenoot. Hij wist haar te overtuigen zich weer voor de opdracht in te zetten.
‘Fatima had gelijk,’ zegt Veri. Hij ging naar Fatima toe om zijn excuses aan te bieden. ‘Dat had ik echt niet verwacht,’ zegt ze. ‘Ik wil met iedereen in de klas goed overweg kunnen,’ zegt Veri. ‘De kans dat je later moet samenwerken is groot.’
In de loop van de tijd gingen Fatima en Veri dingen naar elkaar roepen. Veri lacht: ‘Ik weet nog heel goed dat Fatima tijdens een rollenspel Officier van Justitie moest spelen. Ik zei: “huh Fatima, jij officier?”’
Fatima: ‘En toen riep ik hard, “Je bent daar zeker verbaasd over omdat ik Marokkaan ben!”’ Fatima zegt dat ze ‘misbruik’ maakt van haar afkomst. Bij wijze van grap. ‘Dat komt misschien omdat je voelt dat mensen zo naar je kijken,’ zegt Veri. Hij deed, ook voor de grap, eens Fatima’s accent na. ‘De eerste keer dat ik dat deed was iedereen in de klas stil.’
‘Een paar seconden lang,’ zegt Fatima, ‘ik voelde de spanning. Maar ik wilde Veri niet het gevoel geven dat het erg was. Toen ging ik dus lachen. Ik vind het ook wel grappig. Ik sta er zelf niet bij stil dat ik zo’n accent heb, maar als Veri het doet wel,’ zegt Fatima.
Islamitische wet
Het is niet zo dat Fatima en Veri alles met elkaar delen. Over veel dingen praten ze niet; vooral seksualiteit en relaties lijken taboe. Zo was Fatima opeens getrouwd. ‘Het ging heel snel,’ zegt Veri. ‘Op de maandag na de zomervakantie zei ze dat ze getrouwd was voor de burgerlijke stand en over een paar weken ook voor de islamitische wet ging trouwen.’ Veri schrok daarvan. ‘Ik wist niet eens dat ze een vriend had.’
‘Als je het niet vraagt dan zeg ik het ook niet. Maar het was ook geen geheim hoor,’ zegt Fatima.
Fatima dacht een half jaar lang dat Veri homoseksueel was, maar ze hield het voor zich. Op de man af vragen of hij homo was wilde ze niet. Op een gegeven moment vroeg ze tijdens een les of Veri een vriendin had. Hij zei van niet. Later vroeg ze het nog eens in een Snapchatberichtje. ‘Hij zei dat ik het al eerder gevraagd had en dat het antwoord nog steeds “nee” was.’ Fatima besloot om het er niet meer over te hebben.
‘De islam is duidelijk over homo’s, dus ik dacht dat hij misschien bang was om het te zeggen. Toen ik hem vroeg of hij een vriendin had wilde ik ook laten merken dat het aan onze vriendschap niets veranderde. Terwijl ik dus dacht dat hij wél homoseksueel was,’ zegt Fatima. ‘Als Veri homo was had ik van de Koran en de Soenna afstand moeten nemen, maar dat heb ik niet gedaan, ook toen ik dácht dat hij het was. De islam verbiedt homoseksualiteit en ik zal nooit afstand nemen van de Koran en de Soenna. Maar van de islam moet je ook iedereen respecteren.’
Fatima laat een vriendelijke glimlach zien, ontbloot daarbij haar tanden en kijkt naar Veri. ‘Hij is het dus niet. Toen hij me dat vertelde moest ik er nog wel even aan wennen dat hij het echt niet was,’ zegt ze.
‘Zou je dan wel vrienden met mij mogen zijn, of niet?’ zegt Veri.
‘Ik dacht dus sinds dag één dat jij homo was, maar het veranderde niets aan onze band. We werden toch vrienden. Snap je, Veri?’
‘Ja ja.’
Al getrouwd
Tijdens de fotoshoot vertelt Veri dat hij een jaar of twee geleden een vriendinnetje had dat het niet fijn vond dat hij vooral met meisjes omging. ‘Die relatie duurde een half jaar. Een meisje moet niet jaloers zijn,’ zegt Veri.
Fatima zegt dat ze wel begrijpt waarom zijn vriendin daar moeite mee had. ‘Ik zou het ook niet leuk vinden als mijn man alleen maar met meisjes omgaat,’ zegt ze met stemverheffing. Nadat ze getrouwd waren moest haar man van Fatima het contact met een aantal vriendinnen verbreken.
‘Hij vroeg mij “en Veri dan?”. Die heeft geen gevoelens voor mij, zei ik.’ Veri: ‘Als mijn vriendin straks aan me zou vragen waarom ik met Fatima omga kan ik zeggen “die is toch al getrouwd.”’
Van de verhitte discussies zoals die over de aanslagen in Parijs en Brussel merken ze maar weinig. ‘Als er een verschil van mening is dan zijn docenten er wel heel alert op dat iedereen zijn mening mag geven en dat iedereen gerespecteerd wordt,’ zegt Veri. ‘Ik denk dat onze klas heel hecht is,’ gaat hij verder. En: ‘Ik ben iemand die iedereen een kans geeft, en niet zegt jou moet ik wel en jou niet.’
‘Ik ben islamitisch,’ zegt Fatima, ‘en Veri leeft helemaal niet volgens regeltjes. Maar we gaan gewoon met elkaar om. We nemen het dan maar met een korreltje zout wat mensen van ons vinden.’
