Een weg uit het voedsellabyrint
Rens Kroes adviseert klei te drinken, eieren zijn ‘de ongesteldheid van een kip’ volgens de vrouwen van The Green Happiness en brood is opeens ongezond. Het zijn hoogtijdagen voor voedselhypes en gezondheidsmythes. Hoe groot de rol van de media hierbij is, werd gisteren op de HvA besproken bij het Collegecafé Food & Media van Floor.
Dat er hypes bestaan over wat we in onze mond stoppen, blijkt wel; het Collegecafé was al vroeg volgeboekt. Aanmelden kon niet meer. In de Floor-zaal op de tweede verdieping van het Wibauthuis is het dan ook passen en meten zodat iedereen kan zitten. Eva Biesiot, programmamanager van Floor, is blij met de opkomst en begint met het voorstellen van de docent die het minicollege zal geven: Antonia Mazel, promovendus, foodblogger en docent van de honoursmodule Food in society van de HvA-opleiding voeding en diëtetiek.
‘Er is een toenemende publieke discussie over voedselhypes en dieettrends. Glutenvrij, koolhydraatarm, veganistisch, suikervrij, geen brood, geen zuivel; eten is ingewikkeld geworden. De consument is continu in verwarring over wat nu wel of niet waar of gezond is.’ Dit wordt volgens Mazel ook wel het ‘voedsellabyrint’ genoemd. We zijn in een doolhof van voedsel(on)waarheden beland. ‘En als we trendwatchers mogen geloven gaat de invloed van hypes alleen maar toenemen. De leek zoekt een betrouwbaar persoon die alle informatie filtert. Maar hoe betrouwbaar zijn die zogenaamde goeroes eigenlijk?’
Foodism
Hoewel de commotie rond de The Green Happiness geen aanleiding is voor dit Collegecafé, is het wel een perfect voorbeeld van hoe adviezen van dit soort ‘experts’ niet hoeven te kloppen, vertelt Mazel. Terwijl wel veel mensen erin geloven. ‘Wat je wel of niet eet is bijna een religie, een ideologie geworden. Er wordt ook wel gesproken van foodism. Wat je eet bepaalt wie je bent en waar je bij hoort. Eten is een lifestyle geworden die je identiteit bepaalt.’
Mazel legt uit dat zeker in tijden van maatschappelijke onzekerheid mensen controle willen over hun eten. Het kan ze een houvast bieden. Dat zorgt tegelijkertijd voor vertrouwen in mensen die wel bloggen over voedsel, maar er niet altijd voor gestudeerd hebben voedingsadvies te geven. ‘Daarnaast worden traditionele autoriteiten als het Voedingscentrum weggezet als “ook maar een mening”. Het wantrouwen jegens dit soort instellingen en de voedselindustrie groeit.’
Advertenties
Na Mazels minicollege is het tijd voor het panel: Laurens van Klaveren (een van de eigenaren van het advies- en advertentiebureau achter onder andere Foodlog, Chicks love food en Gewoon wat een studentje 's avonds eet), Marijke Berkenpas (klinisch diëtist, voedingswetenschapper, VU-docent en eigenaar van platform I’m a Foodie) en Huib Stam (journalist en auteur van het boek Eetsprookjes).
Een van de onderwerpen die aan bod komen zijn advertorials. Dat zijn advertenties die vermomd zijn als redactioneel artikel. Volgens Van Klaveren komen die veel voor op foodblogs. ‘Vaak zijn de instructies van de adverteerder hierbij zo sturend, dat de bloggers zich er moeilijk tegen kunnen verzetten.’
Berkenpas baalt ontzettend van dit soort advertenties. ‘Zelf heb ik nog nooit zo’n opdracht aangenomen. Het is eigenlijk je ziel verkopen.’ Maar Van Klaveren begrijpt wel dat het gebeurt. ‘Vaak is zo’n foodblogger met de website begonnen als hobby, maar is het inmiddels een vaste bron van inkomsten geworden. Dan kun je niet om advertorials heen.’
Tegengeluid
Ook de autoriteit van het Voedingscentrum komt ter sprake. Het instituut dat het bekendst is van de Schijf van Vijf wordt door Stam een ‘nationaal monument in verval’ genoemd, alhoewel hij sinds de recente restyling positiever is. Berkenpas: ‘Het is jammer dat veel zelfbenoemde goeroes het Voedingscentrum tegenspreken. Dt is namelijk wél een autoriteit dat haar adviezen baseert op wetenschappelijk onderzoek.’
Toch ziet Stam het niet zo zwaar in. Hij maakt zich niet zo’n zorgen over de impact van deze goeroes. Berkenpas wel. ‘De eigenaressen van The Green Happiness hebben tweehonderdduizend volgers die het na alle commotie nog voor ze opnemen ook.’ Zelf probeert ze op haar blog I’m a Foodie en in haar boek Eet als een expert een tegengeluid te geven, door voedingsadvies te plaatsen dat wél gestaafd is door de wetenschap.
Groentechips
Als Biesiot vraagt of de zaal nog vragen heeft, komt een meisje aan het woord dat toevallig net stage heeft gelopen bij The Green Happiness. Het was heel leerzaam, maar nu neemt ze de eigenaressen juist niet meer zo serieus. ‘Ik ben het helemaal met Marijke eens. Je moet voedingsadvies wetenschappelijk onderbouwen.’
De wereld van de voedselhypes is enorm. In anderhalf uur kan nooit alles besproken worden. Na wat vragen uit de zaal is de tijd om. Er is nog wel een borrel waarop nagepraat kan worden met elkaar of met de gasten. Biesiot: ‘Natuurlijk onder het genot van gezonde groentechips. Of is dat ook al een gezondheidsmythe?’
