‘Dit is het moment voor debat over vrijheid en uitsluiting’
Jaarlijks vinden er op Bevrijdingsdag overal in de stad vrijheidsmaaltijden plaats. Zo ook in de Amsterdamse Academische Club. Vier vragen aan bijzonder hoogleraar en directeur van het Joods Historisch Museum Emile Schrijver.
Hoe belangrijk is het om aan zo’n maaltijd deel te nemen?
‘Dat is heel belangrijk! Ik doe dat nu voor de eerste keer in mijn hoedanigheid als directeur van het Joods Historisch Museum. Het woord uitdaging wil ik niet gebruiken, maar dat is het eigenlijk wel: nadenken en debatteren over aspecten van vrijheid, beeldvorming en uitsluiting zijn altijd belangrijk, maar in deze dagen extra. Daar kan zo’n maaltijd aan bijdragen, maar ook de expositie die wij aan het eind van dit jaar in ons museum organiseren over uit- en insluiting van joden.’
Zijn er grenzen aan vrijheden en het discriminatieverbod?
‘Waar het om gaat is het perspectief: jezelf en anderen vragen stellen en elkaar aanspreken op wat wel en niet kan, ook in de tijd. Een grap over Sam en Moos is heel lang acceptabel geweest, maar wordt nu gezien als stigmatiserend. Tegelijkertijd geldt: waar de pijngrens ligt is niet altijd direct duidelijk. Het is niet een zwarte dikke lijn waar je niet over heen mag komen. Het hangt ook af van de positie die je hebt. Ik ben zelf vaak erg kritisch over Israël. Tegelijkertijd moet en wil ik Israël ook verdedigen.’
Tijdens de maaltijd wordt ook gesproken over de vluchtelingenstroom.
‘Precies daar geldt ook de perspectiefkwestie. Als ik het relateer aan ons eigen museum: de joodse vluchtelingen van toen zijn niet te vergelijken met de Syrische vluchtelingen van nu, maar voor beide geldt wel dat ze op de vlucht zijn voor onrecht.’
‘Waar ik wel van opkijk is de enorme publieke belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog en de noodzaak die blijft bestaan om het verhaal van oorlog en vrijheid te blijven vertellen en er elkaar op te blijven aanspreken daarbij moet je moeilijke kwesties en vragen niet uit de weg gaan. Is het uitschelden van iemand met een keppeltje op hetzelfde als iemand uitschelden met een hoofddoek om? Een lastige vraag, maar wel een waar je het over kunt hebben.’
Kan uw museum daaraan een bijdrage leveren?
‘Ons museum kan dat, maar ook het nieuwe Nationaal Holocaust Museum in oprichting. Iemand zei laatst eens: “Een museum is een veilige plaats voor onveilige ideeën.” Dat vind ik een mooie metafoor om te zeggen dat we kwesties van vrijheid, democratie uitsluiting en discriminatie bespreekbaar moeten houden en daarover continu met elkaar in debat moeten blijven.’
Vandaag vindt tussen 12:00 en 14:30 uur vindt de UvA-HvA-Vrijheidsmaaltijd plaats in de Amsterdamse Academische Club. Tijdens die maaltijd vindt ook een debat plaats. Naast Schrijver nemen daaraan deel: wethouder Simone Kukenheim, journalist en onderzoeker Margalith Kleijwegt (zie hier voor een eerder interview met haar in Folia), de voorzitter van het samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders Farid Azarkan en antropoloog Ineke Roex.
