‘We hebben persvrijheid in Oost-Europa ongelofelijk laten versloffen’
Journalisten in voormalige sovjetrepublieken hebben het zwaar. De overheid beheerst in toenemende mate de massamedia, onafhankelijke journalisten worden de mond gesnoerd en de mediapluriformiteit neemt af. Leon Willems van Free Press Unlimited pleit vanmiddag op de UvA voor een hardere, diplomatieke dialoog over persvrijheid en structurele betrokkenheid vanuit politici.
Volgens Willems bereikt de internationale bezorgheid over persvrijheid deze weken een hoogtepunt. Uit meerdere monitors en onderzoeken blijkt dat er, gemeten over de afgelopen tien jaar, nog nooit zo'n scherpe daling in de persvrijheid is geweest als nu. Met het oog op de Internationale Dag van de Persvrijheid volgende week, zet Willems alle zeilen bij om zijn boodschap te verkondigen. Dat doet hij op een door de UvA, Free Press Unlimited en het ministerie van Buitenlandse Zaken georganiseerde conferentie over de toekomst van onafhankelijke Russischtalige media. ‘De universiteit heeft veel kennis en ervaring. De conferentie van vanmiddag is een poging om de koppen bij elkaar te steken.’
Met hand en tand
Willems licht toe dat het probleem schuilt in het feit dat Europese media en politici zich wel bewust zijn van de afnemende persvrijheid, maar journalisten in Oost-Europa niet ‘met hand en tand bijstaan’ om ze te verdedigen. ‘We hebben de persvrijheid in Oost-Europa ongelofelijk laten versloffen.’ Hij haalt het voorbeeld aan van de Azerbeidjaanse journalist Khadija Ismayilova. Zij stelde de corruptie in haar land aan de kaak, waarna ze werd veroordeeld tot ruim zeven jaar gevangenschap. ‘Azerbeidzjan heeft daar, behalve via een aantal press statemenents, maar in zeer beperkte mate vanuit Europa iets over gehoord. Ze komen er dus makkelijk mee weg,’ vertelt Willems.
Ook politici valt een hoop aan te rekenen, vindt Willems. ‘Ze roepen dat er iets moet gebeuren aan het mediabeleid van Poetin en komen vervolgens met hoogdravende ideeën om alternatieve tv-kanalen op te zetten voor de Russische bevolking. Iedereen die iets van media weet, snapt dat deze kanalen nooit kunnen concurreren met de gevestigde Russische staatsmedia. Daarnaast vertrouwt de gewone Russische man maatregelen vanuit Europa niet. Je moet juist de onafhankelijke stemmen die in Rusland over zijn extra intensief ondersteunen.’
Van crisis naar crisis
Willems geeft aan dat de politiek zich nu nog te veel laat leiden door de waan van de dag en peilingen van Maurice de Hond over wat belangrijk is. ‘Politici wijzen met de beschuldigende vinger naar ons dat we wat aan de situatie moeten doen, terwijl wij juist zeggen: “Jullie moeten zorgen dat er blijvende interesse ontstaat in het aanpakken van de afnemende persvrijheid.” Politici rennen nu van crisis naar crisis. De mensen die persvrijheid niet willen bevorderen, voeren juist een consistente aanval uit en draaien ons langzaam de nek om.’
Naast Willems komen onder meer minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders, Geesteswetenschappendecaan Frank van Vree en UvA-onderzoeker Sudha Rajagopalan aan het woord. De conferentie vindt plaats in gebouw M op de Roeterseilandcampus en is al volgeboekt. Minister Koenders kondigde vanochtend aan geld te gaan steken in een Russischtalig news exchange.
