Karen Maex; een baas die ook kan polderen
Ze is kunstzinnig en zakelijk tegelijk. De aankomende rector-magnificus Karen Maex verenigt de uitersten in zich die nodig zijn om de UvA te leiden.
Ze wordt vriendelijk en sociaal genoemd. Op het cv van Karen Maex is geen smetje te ontdekken: ze staat altijd open voor een gesprek, is behulpzaam, en volgens intimi is ze ook een begenadigd violist. De Leuvense – ze werd er in 1959 geboren en behaalde er haar kandidaatsdiploma voor ingenieur en haar kandidaatsdiploma in de natuurkunde – vertrok in 2013 naar Amsterdam om de bètafusie te leiden.
De faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica van de UvA zou moeten fuseren met de twee bètafaculteiten van de Vrije Universiteit. Om dit proces in goede banen te leiden werd Maex alvast benoemd tot decaan van alle drie de faculteiten. Studenten reageerden woedend. Ze hadden nog steeds geen besluit genomen of ze het wel eens waren met die bètafusie. Ze meenden dat Maex, toen nog vicerector aan de Katholieke Universiteit Leuven, naar Amsterdam was gehaald om het besluit door te drukken over de ruggen van studenten. ‘Het bestuur geeft niets om de mening van studenten,’ stond er op de affiches toen protesten op het Science Park heftiger werden.
Een paar weken geleden gebeurde hetzelfde, toen uitlekte dat Maex de beoogde nieuwe rector-magnificus van de UvA is, nog voor de medezeggenschap daarover geraadpleegd was. ‘Ze is iemand die tot het ancien regime behoort en geeft klaarblijkelijk niets om transparantie en studenteninspraak,’ zei Arthur Berkhout van actiegroep Humanities Rally op Folia.nl. In hetzelfde stuk noemde studentenvakbond Asva de benoemingsprocedure ‘krom en raar’ en riep ze, samen met de actiegroepen uit het Maagdenhuis, Maex op om haar kandidatuur openbaar toe te lichten.
Maex moet het allemaal met lede ogen hebben aangezien, want volgens haar oud-collega’s in Leuven is ze helemaal niet van de achterkamertjes. ‘Karen vraagt alle partijen gelijktijdig aan tafel en probeert daar iedereen bij elkaar te brengen,’ zei Conny Aerts, directeur van het Instituut voor sterrenkunde in Leuven eerder tegen Folia. ‘Ze bestudeert de dossiers goed, en gaat vervolgens met alle betrokkenen in gesprek,’ zegt ook Mark Waer, die rector in Leuven was toen Maex er vicerector was. Mensen die aan de UvA met haar samenwerken delen die opvatting. Micha de Groot, student kunstmatige intelligentie, had het afgelopen jaar als voorzitter van de facultaire studentenraad van de bètafaculteit veel met Maex te maken. De Groot: ‘Na ieder overleg zei ze dat we haar altijd nog konden bellen of mailen. Als we dat deden nodigde ze ons dezelfde dag nog uit om te komen praten.’ Volgens hem is ze iemand ‘die echt open staat voor wat studenten vinden’.
Directheid
‘Communicatie is cruciaal,’ zei Maex er zelf over. Ze was blij dat ze van Leuven naar Amsterdam kon verhuizen, omdat men hier zoveel directer was dan in Belgie. ‘Directheid creëert duidelijkheid.’ En, over het ambitieuze project van de bètafusie: ‘In Amsterdam is het mogelijk om bepaalde structuren aan te passen, terwijl in Vlaanderen alles vaster is.’ Dat past bij Karen Maex, haar voorliefde voor overleg leidt niet tot besluiteloosheid, zegt ook Mark Waer. ‘Ze kan knopen doorhakken. Dat is dan weer die ingenieurskant van haar.’
‘Ik ben de baas, maar zo zal ik nooit ergens binnenkomen,’ zei Maex in het radioprogramma Folia maakt kennis. Toch wel, zij het met een glimlach, zoals toen het Leuvens Alumniorkest een contrabassist nodig had. Karen Maex kende nog wel iemand in haar onderzoeksgroep die contrabas speelde. ‘Ik zal hem verplichten om bij ons orkest te gaan,’ hoort fluitist Jan de Vilder haar nog zeggen. En soms gaat zelfs de Hollandse directheid Maex niet snel genoeg: ‘Ik zie Amsterdam als een ondernemende stad, maar ik voel soms ook een beetje angst om te zeggen: “We gaan ervoor”.’ Die angst kan volgens Maex belemmeren: ‘Je kunt fouten maken door iets te doen, maar ook door iets niet te doen,’ zei ze vlak na haar aanstelling als decaan tegen Folia. Om vervolgens weer diplomatiek te eindigen: ‘Laten we het pad inslaan [van de bètafusie] en kijken waar we onderweg misschien nog moeten bijsturen. Sturen en bijsturen, dat zal ik doen.’
‘Ik vond Maex geweldig ondernemend,’ zegt Jan Sengers van de University of Maryland, bij wie Maex in 1980 een onderzoeksstage liep. ‘Ze zat nog maar in het derde jaar van haar studie en koos al voor een stage in het buitenland.’ Sengers zegt alleen maar goede herinneringen aan haar te hebben. Ook Waer en De Groot beschrijven haar als ‘vriendelijk’. De Vilder noemt haar ‘heel sociaal’. Ze tempert haar ambitie soms om de goede vrede te bewaren. En die voorzichtigheid kan voor frustratie zorgen, zoals bij docent Anna Watts, die jaren in het vrouwencomité van de bètafaculteit zat en met Maex over-
legde hoe ze het aantal vrouwen aan de faculteit kon vergroten. Watts wilde de selectieprocedure snel vrouwvriendelijker maken en Maex, die volgens Watts ‘een consensusbouwer’ is, wilde eerst het bestuur van de faculteit langzaam met zich meekrijgen.
Dubbelzinnig
De baas spelen als het kan, toch nog even polderen als daar behoefte aan is, juist die dubbelzinnigheid lijkt Maex van pas te gaan komen als UvA-bestuurder. ‘Het besturen van een grote universiteit heeft iets bedrijfsmatigs, maar je moet ook ruimte geven aan de academische gemeenschap, zodat de creativiteit bewaakt blijft. Dat is Maex op het lijf geschreven,’ aldus Mark Waer, die vindt dat ze het bedrijfsmatige en kunstzinnige van de universiteit in haar persoon verenigt: ‘Ze dacht er eerst nog over na om professioneel violist te worden, maar koos toch voor een academische carrière.’ Toen ze vicerector in Leuven werd kon ze niet meer in het alumniorkest spelen omdat ze telkens weer de avondrepetities moest missen. ‘Dat heeft ze verschrikkelijk gemist,’ zegt oud-orkestgenoot Jan de Vilder. ‘Ze kwam nog altijd kijken bij de concerten en stuurde dan na afloop een sms’je hoe mooi ze het vond.’
Hoe ze de discussie over democratisering aan de UvA aan zal pakken? ‘Maex weet dat het ideale besturingsmodel niet bestaat,’ zegt Waer. Dan mag ze volgens Berkhout wel van het ancien regime zijn, ze heeft in Leuven gezien dat een universiteit door een gekozen rectoraat niet per se democratischer wordt. ‘Ook een gekozen rector kan zich autoritair gaan gedragen, juist met het argument dat hij is gekozen,’ zei ze onlangs tijdens een debat aan de VU. Ze ziet nog een bezwaar: ‘Na de verkiezingen heb je het kamp van de winnaars en het kamp van de verliezers.’ En, geheel in haar eigen stijl: ‘Daar moet je als bestuurder weer verzoening tussen zien te bereiken.’
Dit artikel verscheen eerder in Folia 24.
